OHNE — Verhaal: De chocoladeprijzen stijgen: waarom en hoe gaan we hiermee om?

De prijs van cacao is sinds het begin van 2023 bijna verdrievoudigd. In 2019 was de prijs voor een ton cacao nog $2.000 op de New Yorkse termijnbeurs, terwijl de historische kaap van meer dan $11.000 werd bereikt in april van dit jaar. Inmiddels is de prijs wat gedaald naar $7.800, maar dat zal de prijs van chocolade in de rekken niet snel beïnvloeden, aangezien de meeste producenten pas nu de hoge inkoopprijzen van de afgelopen maanden doorrekenen.

Zo’n forse prijsstijgingen roepen veel vragen op, waar we in dit deep dive artikel graag verder op ingaan. Wat ligt er aan de basis van deze forse prijsstijgingen? En vaart de cacaoboer daar dan wel bij? En hoe kunnen deze inzichten jouw chocoladekeuze beïnvloeden nu de Sint voor de deur staat?

Het spel van vraag en aanbod

Cacao wordt voornamelijk geteeld door kleine boeren in West-Afrika, waarbij Ghana en Ivoorkust samen verantwoordelijk zijn voor maar liefst 70% van de wereldproductie. De cacaoproductie in deze belangrijke producerende landen staat echter zwaar onder druk door de gevolgen van het El Niño-weerpatroon. El Niño, gekarakteriseerd door hogere temperaturen en lagere luchtvochtigheid, heeft ernstige verstoringen veroorzaakt in de oogstomstandigheden in de hele regio.

Daarnaast kampt de regio ook met gewasziekten zoals het "swollen shoot-virus", dat grote delen van de cacaoplantages heeft verwoest. De International Cocoa Organization (ICCO) meldde dat de aankomsten in de havens van Ivoorkust en Ghana respectievelijk met 28% en 35% afnamen ten opzichte van het voorgaande seizoen.

Terwijl de productie dus afneemt, blijft de wereldwijde vraag naar chocolade elk jaar groeien. Volgens Expert Market Research wordt verwacht dat de wereldwijde cacao- en chocolademarkt tussen 2024 en 2032 zal groeien met een jaarlijkse samengestelde groeivoet (CAGR) van 5,1%.

Een vraag die ruimschoots het aanbod overstijgt, wat zorgt voor prijzen die historische hoogtes halen.

Door slechte oogstomstandigheden neemt de productie van chocolade af, terwijl de vraag ernaar alsmaar blijft groeien. Foto: Copyright: Charles Xelot © NAO

Varen de boeren bij een prijsstijging?

Niet slecht voor de cacaoboeren, denk je dan. Helaas is dat helemaal niet zo. Ongeveer 90% van de Ghanese cacaoboeren verdient onvoldoende om in hun basisbehoeften te voorzien. Cacaoboeren in Ghana verdienen vaak slechts $2 per dag, wat ver onder het niveau van een leefbaar inkomen ligt.

Van de stijgende prijzen op de cacaomarkt, kunnen de boeren dus niet mee profiteren. Om te begrijpen hoe dat komt, moeten we inzoomen op de huidige marktdynamiek.

De winst van prijsstijgingen op de cacaomarkt komt zelden direct bij de boeren terecht. Grote bedrijven, tussenpersonen en speculanten bepalen grotendeels de internationale cacaoprijzen, waar boeren weinig invloed op hebben. Daardoor gaat het grootste deel van de winst naar exporteurs, verwerkers en detailhandelaren, die profiteren van schaalvoordelen en marktaandeel, terwijl de boeren slechts een klein percentage van de uiteindelijke prijs van chocolade ontvangen. Van de stijgende prijzen op de cacaomarkt, kunnen de boeren dus niet mee profiteren. Daarvoor is een grootschalige systeemverandering nodig.

Het grootste deel van de winst gaat naar exporteurs, verwerkers en detailhandelaren, die profiteren van schaalvoordelen en marktaandeel, terwijl de boeren slechts een klein percentage van de uiteindelijke prijs van chocolade ontvangen. Foto © NAO

Van de stijgende prijzen op de cacaomarkt, kunnen de boeren niet mee profiteren. Daarvoor is een grootschalige systeemverandering nodig.

Laten we een kijkje nemen naar de cacaomarkt in Ivoorkust. Deze markt wordt gekarakteriseerd door een centraal georganiseerde prijsbepaling. De overheid legt er met andere woorden de verkoopprijs van cacao vast, los van de wereldmarktprijzen. Hoewel dit systeem in het verleden heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van de sector, heeft het vandaag vooral grote nadelen. Boeren zitten vast aan te lage prijzen en kunnen niet meeprofiteren van de hogere marktniveaus. Ze hebben onvoldoende middelen om te investeren in innovatieve productiemethoden die hun oogsten op lange termijn moeten garanderen. Het resultaat: verzwakte oogsten en verdere achteruitgang van de cacao-industrie.

Je leest het dus goed: de stijgende prijzen verbeteren de situatie van de cacaoboeren niet. Integendeel, de afnemende oogsten ten gevolge van de klimaatsveranderingen, stellen hen in een nog zwakkere positie.

De prijs is hun beste meststof

Oxfam stelt dat een leefbaar inkomen van $2.600 per jaar (iets meer dan $7 per dag) mogelijk zou zijn als de bedrijven een eerlijker bedrag zouden betalen, wat neerkomt op slechts 10 cent extra per chocoladereep. Uit gegevens van Tony's Chocolonely blijkt dat wanneer boeren consequent een hogere prijs ontvangen, hun productiviteit per hectare daadwerkelijk toeneemt. Zoals cacaoboeren vaak zeggen: "De prijs is de beste meststof".

De toename van het inkomen betekent niet alleen een hogere levenskwaliteit voor boeren, maar ook de mogelijkheid om te investeren in hun boerderijen, zoals het verbeteren van infrastructuur, bemesting en gewasonderhoud. Door te investeren in betere levensomstandigheden voor de boeren, kan de chocoladesector dus ook zorgen voor stabielere cacao-oogsten op de lange termijn.

Door de uitermate oneerlijke verdeling van de winsten, is er meer dan voldoende ruimte om boeren een veel eerlijke prijs te geven. We illustreren dit even met een sprekend voorbeeld: Begin 2020 keerde de familie Ferrero, de rijkste familie van Italië, zichzelf een jaarlijkse dividend van €642 miljoen uit. Dat bedrag zou voldoende zijn om elk cacaoboerengezin waarvan zij afnemen een leefbaar inkomen te geven, met nog ongeveer €192 miljoen over voor de familie Ferrero zelf. In tegenstelling tot wat vaak geponeerd wordt in de sector, is een correcte herverdeling van de winst zeker mogelijk. Diverse bean-to-bar-producenten tonen op kleine (maar steeds groter wordende) schaal aan dat we als producent én consument kunnen kiezen voor écht eerlijke, duurzame chocolade.

Uit gegevens van Tony's Chocolonely blijkt dat wanneer boeren consequent een hogere prijs ontvangen, hun productiviteit per hectare daadwerkelijk toeneemt. Foto © NAO

Bean-to-bar: Eerlijke chocolade voor de boer

Wil je chocolade die een eerlijke prijs aan de boer garandeert? Kies dan voor Bean-to-bar chocolade. Het bean-to-barprincipe houdt in dat een chocoladeproducent het volledige traject van de cacaoboon tot de eindreep in eigen hand heeft. Dit betekent dat de maker de cacaobonen direct selecteert, aankoopt, roostert, maalt en verwerkt tot chocolade, zonder tussenkomst van andere partijen.

Bij OHNE zetten we volop in op bean-to-bar chocolade. Ook onze belangrijkste partners Craac en Nao bieden transparantie in hun toeleveringsketens.

Door vb. cacaobonen in Sao Tomé en Peru in te kopen en ze in Brussel te verwerken, heeft Nao volledige controle over zijn toeleveringsketen. Ze kunnen een eerlijke prijs en fatsoenlijke arbeidsomstandigheden garanderen voor iedereen die betrokken is in de productieketen. Nao betaalt tot 40% meer voor cacaobonen dan de gangbare Fairtradeprijzen, wat zorgt voor een beter inkomen voor de boeren.

Nao kunnen een eerlijke prijs en fatsoenlijke arbeidsomstandigheden garanderen voor iedereen die betrokken is in de productieketen. Foto: © NAO

Craac werkt op haar beurt dan weer met Colombiaanse chocolade. Een transparant partnerschap garandeert dat de boeren 94% van de prijs op de New Yorkse termijnbeurs betaald krijgen voor hun cacao.

Elly van Craac deelde met liefde haar overheerlijke pralines uit op onze Algemene Vergadering voor OHNE - Coöperanten eerder dit jaar.

Bewust chocolade eten

Bij OHNE geloven we dat duurzaamheid en rechtvaardigheid hand in hand gaan. Het verhaal achter je chocoladereep is meer dan een kwestie van smaak; het gaat over de levens van de boeren die aan het begin van de keten staan. Door te kiezen voor bean-to-bar chocolade, dragen we samen bij aan een eerlijkere wereld waarin cacaoboeren een leefbaar inkomen verdienen en kunnen investeren in een duurzame toekomst.

Elke kleine stap, zoals bewust kiezen voor Craac en Nao, maakt een groot verschil!